Uber-lobbyisten vonden Nederlandse verkiezingen een middel voor hún doel

Met zijn agressieve lobby probeerde taxibedrijf Uber politici op alle niveaus te beïnvloeden – binnen verkiezingstijd en daarbuiten. Dat vraagt bewustwording en inzet van een nieuwe generatie politici, zegt lobbyprofessor Arco Timmermans.

‘Beste Halbe,

Jullie hebben afgelopen zaterdag hopelijk een vruchtbare campagnedag gehad in Haarlem. Leuk dat jullie ervoor hebben gekozen om gebruik te maken van de diensten van Uber. Ik hoop dat de rit goed is bevallen?’

Het is dinsdag 3 maart 2015 en de lobbyisten van Uber hebben een goede dag. Een paar dagen eerder voerde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen. In Haarlem liet hij zich fotograferen terwijl hij in een Uber-taxi stapte.

Zijlstra’s keuze voor een ritje met een chauffeur zonder taxilicentie is een politiek signaal. In het voorjaar van 2015 dreigt in de grote steden een conflict tussen professionele taxichauffeurs en ‘snorders’. Sinds Uber in de zomer van 2014 zijn dienst ‘UberPOP’ lanceerde, kan namelijk iedere autobezitter zich zonder taxivergunning uitgeven voor taxichauffeur. Dat is in Nederland niet toegestaan, maar daar trekt Uber zich niets van aan. Het bedrijf verwacht dat de overheid de wetgeving wel aanpast aan zijn ‘disruptieve’ bedrijfsmodel, zodat taxivervoer door particulieren op termijn wordt toegestaan. Het is in lijn met een favoriet motto in Silicon Valley, het kloppend hart van de technologische industrie. ‘Move fast and break things’ geldt het daar. Ofwel: innoveer en experimenteer om tot je doel te komen. Tijdelijke maatschappelijke onvrede hoort daarbij.
Die onvrede komt er ook: Nederlandse taxichauffeurs vrezen broodroof en komen daarom massaal in protest.

Uber heeft zich met deze opstelling al een aantal keren in de politieke kijker gespeeld. De SP en PvdA, traditionele arbeiderspartijen, vinden dat Uber geen ruimte moet krijgen. Liberale partijen spannen zich echter juist in om baanbrekende bedrijven ruimte te geven. Met zijn keuze om zich door een Uber-taxi te laten vervoeren, kiest ook Zijlstra partij.

Interne en externe lobbyisten bij Uber opperen daarom om Zijlstra te benaderen. Ze hebben dezer dagen hun handen vol aan het ‘masseren’ van politici en burgers. Liefst zouden ze minister Kamp van Economische Zaken spreken, maar hij is druk met de gasproblematiek in Groningen. Nu de fractievoorzitter van de grootste regeringspartij zo opzichtig in ‘hún’ taxi stapt, kunnen ze proberen om via hem bij de juiste bewindspersonen te komen.

Het is niet de enige keer dat het Amerikaanse taxibedrijf een Nederlandse verkiezingscampagne als een middel ziet om zichzelf op de politieke agenda te zetten. Dat blijkt uit analyse van de ‘Uber Files’ door het Reformatorisch Dagblad. De verzameling met ruim 124.000 e-mails die hoofdlobbyist Mark MacGann van Uber naar het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en de Britse krant The Guardian lekte, schetst een beeld van Nederlandse ‘pr-strategen’ die politieke bondgenoten zochten in verkiezingsprogrammacommissies en overwogen om van de illegale Uber-taxi’s een centraal verkiezingsthema te maken. Ook prominente politici, bekende Nederlanders en media bleken dienstig in hun lobbystrategie.

Dit artikel verscheen in het Reformatorisch Dagblad van 25 november 2023. Lees het hele artikel hier.